2018-2022-ci illərdə Azərbaycanın qeyri-neft-qaz ixracının dəyəri həm faktiki qiymətlərlə, həm də real ifadədə 77,3 % - 1,72 milyard ABŞ dollarından 3,05 milyard ABŞ dollarına qədər artıb. 2023-cü ilin sonuna bu rəqəmin 3,4-3,5 milyard ABŞ dollarına, 2025-ci ildə isə 5 milyard ABŞ dollarına çatacağı gözlənilir.

Eyni zamanda, hazırda Azərbaycanın qeyri-neft ixracı üçün 15 hədəf bazarı var və əsas vəzifə ixracı yeni bazarlara təşviq etməkdir. İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Agentliyinin (AZPOMO) rəhbəri Yusif Abdullayev müsahibəsində bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərdən, eləcə də Azərbaycan brendlərinin dirçəldilməsindən danışıb:

- Yerli məhsulların xaricə ixrac coğrafiyasının genişləndirilməsi istiqamətində hansı işlər görülür?

- Hazırda qeyri-neft məhsullarının ixracının yeni istiqamətlərinin işlənib hazırlanması üzrə proqram hazırlanır. Bununla bağlı müxtəlif bazarlar öyrənilir və bunlar təkcə MDB ölkələri deyil, həm də Avropa və Asiya ölkələri olacaq.

- Bu bazarlarda məhsullarımıza tələbat varmı?

- Söhbət Azərbaycanda istehsal olunan bütün məhsullardan gedir, əsas odur ki, bu bazarların tələblərinə cavab verək, tərəfdaşlar axtaraq, sataq və istehsalı artıraq, tələbat isə var.

Bu istiqamətdə düşünürük ki, daha yaxşı satmaq lazımdır, bunun üçün isə keyfiyyət lazımdır, keyfiyyət isə bazara uyğunluq deməkdir.

Bu baxımdan strategiya var və hesab edirəm ki, o, bu il təsdiqlənəcək. Bu sənəd 2023-2026-cı illəri əhatə edir.

- İxracatçıları dəstəkləmək üçün logistika subsidiyasının tətbiqi planlarından danışılırdı. Bu yeniliyin işlənib hazırlanması hansı mərhələdədir və o, kimlərə şamil olunacaq?

- “Made in Azerbaijan”ın dəstəklənməsi mexanizmləri artıq 7 ildir mövcuddur və çox səmərəlidir. Bu il biz onların bəzilərini dəyişdirməyi və yenilərini əlavə etməyi planlaşdırırıq, o cümlədən logistika subsidiyasının tətbiqi məsələsi hökumətlə müzakirə olunur.

Onun tətbiqi 5-7 il, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə isə 10 il müddətində bütün Azərbaycanı əhatə etməklə nəzərdə tutulub. Bu, çox vacib və zəruridir.

Bu subsidiya ixracatçı şirkətlərə ödəniləcək. Biz daşımaların dəyərinin 70 %-ə qədəri həcmində logistika subsidiyasının ödənilməsi imkanını müzakirə edirik, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə isə logistika xərclərinin dövlət hesabına tam ödənilməsi nəzərdə tutulur.

Biz bu sənədi yaxın iki ayda hökumətə təqdim etməyi düşünürük, ilin sonuna qədər isə müzakirələr aparılacaq.

- Məlumdur ki, Azərbaycan Sovet İttifaqında ən böyük şərabçılıq regionu idi. 1985-ci ilə qədər dövlət üzüm plantasiyaları 276 min hektar, bütün ölkə üzrə məhsul isə 2,6 milyon ton səviyyəsində idi. O zaman bu, nəinki Moldova, Gürcüstan, Rusiyadakından, hətta İspaniyadan da çox idi. Həcmlərə baxsaq, Azərbaycanın ənənələrini itirdiyini görərik. Ölkədə üzümçülüyün və şərabçılığın dirçəldilməsi, məsələn, “Ağdam” kimi milli brendlərə onun əvvəlki şöhrətinin qaytarılması üçün AZPROMO tərəfindən hansı işlər görülür?

- Ümumiyyətlə, biz yaxın gələcəkdə şərabçılığın və şərab istehsalının inkişafı üzrə dövlət proqramının avtoxton yerli üzüm sortlarının inkişafı, şərabçılıq mədəniyyətinin təbliği baxımından daha da genişləndirilməsi barədə düşünürük, çünki 35-40 il bundan əvvəl Azərbaycanda bir neçə milyon ton üzüm istehsal olunurdu, bu gün isə heç də uyğun həcmlər deyil. 80-ci illərin "quru" qanunu üzüm bağlarının məhvinə səbəb oldu.

Bu gün ölkədə üzüm cəmi 17 min hektar sahədə (süfrə və texniki sortlar) yetişdirilir. Texniki üzüm sortları 5 min hektardan çox sahədə əkilir ki, bu da orta hesabla 50 milyon şüşə şərab verir (yetişdirilən üzümün 70-75 %-i). Ölkədə yetişdirilən bütün üzüm həcmləri qablaşdırılmır, bir hissəsi xammal kimi xaricə satılır. O cümlədən şərabçılar üçün konyak spirti kimi. Bu məsələdə üzümçülüyün inkişaf etdirilməsi, avtoxton üzüm sortlarının sahəsinin artırılması çox vacibdir.

“Ağdam”a gəlincə, ölkə rəhbərliyi AZPROMO-ya bu brendi dirçəltmək və populyarlaşdırmaq üçün göstəriş verib.

Bunun üçün İqtisadiyyat Nazirliyinə və AZPROMO-ya “Ağdam”ın coğrafi və əmtəə nişanı kimi qeydiyyata alınması tapşırılıb. Brend coğrafi nişan kimi qeydiyyata alınarkən o, məkanla əlaqələndirilməlidir. Ona görə də AZPROMO qaydalar müəyyən edib ki, bu brend üçün müraciət edəcək şəxslər üçün məcburi şərtlərdən biri də üzüm bağlarının Qarabağ iqtisadi rayonunda yerləşməsidir.

Vacib deyil ki, Ağdam şəhəri olsun, Qarabağ iqtisadi rayonunda üzüm bağlarının yerləşdiyi başqa yerlər də ola bilər. Öz üzüm bağları olan belə şirkətlər azdır. Bu günə kimi bir neçə şirkət “Ağdam” coğrafi adı üçün müraciət edib. Bunlardan Rusiyanın “Abrau-Durso” şirkətlər qrupu artıq Qarabağ iqtisadi rayonunda - Füzulidə 400 hektar torpaq sahəsi alıb.

Hələlik bu müraciətlər baxılma mərhələsindədir.

- Tələblərə uyğun gələcəyi təqdirdə bir neçə istehsalçıya “Ağdam” markası altında məhsul buraxmağa icazə verilməsi nə dərəcədə mümkündür?

- Bu, mümkündür. “Ağdam” keyfiyyətə ciddi nəzarət altında istehsal olunacaq: şərab yerli avtoxton üzüm sortlarından olmalıdır.

Bu gün biz yerli sortların yetişdirilməsinə böyük diqqət yetiririk və çox məşhur üzüm sortlarımız var – “Bayanşirə”, “Mədrəsə”, “Xindoqnı”. Bu avtoxton növlər ağ və qırmızı şərabın istehsalı üçün istifadə olunur. “Ağdam” brendinin dirçəldilməsi avtoxton “Bayanşirə” sortunun inkişafı üçün yaxşı platforma olacaq. Bir də, təbii ki, Azərbaycanda avtoxton “Rkatsiteli” sortu yetişdirilir.

©  “Report”